TOELICHTING

Algemeen

1. Inleiding

2. Beschrijving van het huidige systeem van afdeling 4.2 van de Voda

De grondslag voor afdeling 4.2 van de Voda is artikel 9j, derde lid, van de Advocatenwet. Dit artikel is met de Wet versterking cassatierechtspraak in de Advocatenwet opgenomen. Met eerstgenoemde wet is een versterking van de cassatierechtspraak beoogd door (onder meer) andere en nieuwe eisen te stellen aan advocaten die als procesvertegenwoordiger optreden bij de Hoge Raad opdat de Hoge Raad in staat wordt gesteld zich als cassatierechter te concentreren op zijn kerntaken.1 De Hoge Raad kan zijn kerntaken optimaal vervullen als hem cassatiemiddelen worden voorgelegd die aan de eisen voldoen en vragen van rechtseenheid, rechtsontwikkeling en rechtsbescherming aan de orde stellen. Een kwalitatief goede cassatie advocatuur draagt daarmee bij aan de versterking van de cassatierechtspraak. Voor de behandeling van een zaak in cassatie gelden bijzondere regels die een specifieke deskundigheid vergen van een advocaat die als procesvertegenwoordiger bij de Hoge Raad optreedt. Niet alleen zal de advocaat bedreven moeten zijn in de cassatietechniek, hij zal ook meer dan gemiddeld moeten beschikken over een diepgaande kennis van het materiële recht, het procesrecht, als ook over ruime proceservaring.

Afdeling 4.2 van de Voda, zoals dit op dit moment luidt, kent een volgtijdelijk systeem van een voorwaardelijke aantekening en, na het voldoen aan bepaalde eisen, gevolgd door een onvoorwaardelijke aantekening. Dit houdt het volgende in.

Een advocaat verkrijgt voor een periode van drie jaar een voorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken, indien hij in de twaalf maanden voorafgaand aan zijn verzoek ten minste tien opleidingspunten heeft behaald op terreinen die leiden tot verdieping van zijn kennis van het burgerlijk recht, het burgerlijk procesrecht en de beheersing van de cassatietechniek én indien hij met goed gevolg een mondeling examen heeft afgelegd. De bedoeling van de driejarige voorwaardelijke aantekening is dat de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken in deze periode zodanige kennis en vaardigheden opdoet om vervolgens een onvoorwaardelijke aantekening te verkrijgen (zogenoemde leerperiode). In deze drie jaar dient hij elk jaar ten minste de helft van het aantal opleidingspunten te behalen dat hij jaarlijks op grond van artikel 4.4 van de Voda dient te behalen op terreinen die leiden tot verdieping van voornoemde kennis; de zogenoemde opleidingseisen. Daarnaast dient hij aan het einde van deze drie jaar ten minste twaalf cassatiezaken te hebben behandeld waarvan er ten minste zes hebben geleid tot een beoordeling door de Hoge Raad (waarbij niet worden meegerekend de zaken die op grond van artikel 80a van de Wet op rechtelijke organisatie niet-ontvankelijk zijn verklaard); de zogenoemde praktijkeisen (in de praktijk ‘vlieguren’ genoemd). Het is vervolgens de bedoeling dat de advocaat met voldoende resultaat een proeve van bekwaamheid aflegt, waarna hij een onvoorwaardelijke aantekening verkrijgt. Vervolgens dient de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken te blijven voldoen aan de (jaarlijkse) opleidingseisen en de (driejaarlijkse) praktijkeisen.

3. Nieuw systeem van afdeling 4.2 van de Voda

3.1 Oorspronkelijk voorgesteld systeem

Over het huidige systeem (zoals dat geldt tot inwerkingtreding van de voorliggende wijzigingsverordening) is in het oorspronkelijke voorstel aangegeven dat voor het systeem van een voorwaardelijke en onvoorwaardelijke aantekening geen wettelijke grondslag in de Advocatenwet bestaat en dat een beperkte geldigheidsduur van de voorwaardelijke aantekening niet in lijn is met de Dienstenwet, ter implementatie van Richtlijn 2006/123/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006 betreffende diensten op de interne markt (Dienstenrichtlijn).

Het conceptvoorstel, zoals dat is besproken tijdens de vergadering van het college van afgevaardigden van 26 juni 2018, is voor advies voorgelegd aan de raad van advies, de adviescommissie regelgeving, de commissie cassatie, de Hoge Raad en de Vereniging voor civiele cassatieadvocaten.

De raad van advies geeft aan het voorstel positief te beoordelen. Hoewel de raad van advies de – in het oorspronkelijke voorstel – voorgestelde termijn van vijf jaar zeer verdedigbaar vindt om ‘stapelen’ te voorkomen, vraagt hij of deze termijn in alle gevallen zou moeten worden opgelegd. Doorhaling kan immers om verschillende redenen gebeuren, bijvoorbeeld als betrokkene (wegens ziekte of andere hem niet aan te rekenen omstandigheden) niet voldoende vlieguren heeft gehaald. In dat geval is de vijfjarentermijn misschien wat lang.

De Hoge Raad en de Vereniging voor Civiele Cassatieadvocaten onderschrijven de noodzaak om het ‘stapelen’ te voorkomen, maar niet de voorgestelde wijze waarop dit wordt opgelost. Beide partijen geven aan dat van enige spanning met de Dienstenrichtlijn en van de Advocatenwet geen sprake is.

In de consultatiereacties handhaven de Hoge Raad en de Vereniging voor civiele cassatieadvocaten het eerder ingenomen standpunt dat de voorwaardelijke aantekening met een beperkte geldigheidsduur dient te blijven bestaan. Daarbij geven zij aan dat met de route van artikel 9k van de Advocatenwet niet eenzelfde doel kan worden bereikt, omdat tussen de constatering dat een civiele cassatieadvocaat na drie jaar niet langer aan de gestelde kwaliteitseisen voldoet en de daadwerkelijke doorhaling een lange tijd kan zitten.

In de adviezen van de adviescommissie regelgeving en de commissie cassatie wordt op andere onderwerpen dan de voorwaardelijke aantekening met beperkte geldigheidsduur ingegaan. Op deze adviezen wordt in hoofdstuk 6 van deze toelichting ingegaan.

Mede in het licht van de consultatiereacties van de Hoge Raad en de Vereniging voor civiele cassatieadvocaten is aanleiding gezien het voorstel op dit punt aan te passen. In paragraaf 3.2 is het nieuwe systeem nader toegelicht. Dit systeem past binnen de Dienstenwet, hetgeen in hoofdstuk 4 nader is toegelicht.

3.2 Uiteindelijk voorgesteld systeem

Voor de aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken geldt dat deze onvoorwaardelijk is. In afwijking hierop is de aantekening voorwaardelijk, indien de advocaat nog slechts heeft voldaan aan de toetredingseisen; twaalf maanden voorafgaand aan het verzoek ten minste tien opleidingspunten behaald op terreinen die leiden tot verdieping van zijn kennis van het burgerlijk recht, het burgerlijk procesrecht en de beheersing van de cassatietechniek en met goed gevolg het mondeling examen afgelegd.

3.2.1 Verkrijgen hoedanigheid ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken

Voorwaardelijke aantekening

Een mondeling examen kan pas worden afgelegd, indien is gebleken dat een advocaat het vereiste aantal opleidingspunten heeft behaald en de verschuldigde vergoeding voor het examen is voldaan.

Ten aanzien van het vereiste van opleidingspunten wordt in het derde lid (nieuw) het zogenoemde open stelsel van activiteiten waarvoor opleidingspunten op grond van artikel 4.4, eerste, vijfde en zesde lid, van de Voda kunnen worden behaald, van overeenkomstige toepassing verklaard. Dit houdt onder meer in dat een advocaat één opleidingspunt als bedoeld in artikel 4.9, eerste lid, onderdeel a, (nieuw) van de Voda behaalt door ieder heel uur academisch of postacademisch onderwijs te volgen, uiteraard, op terreinen die leiden tot verdieping van zijn kennis van het burgerlijk recht, het burgerlijk procesrecht en de beheersing van de cassatietechniek, indien wordt voldaan aan het bepaalde achter de drie streepjes, bedoeld in artikel 4.4, vijfde lid, onderdeel a, van de Voda. Op grond van het derde lid (nieuw), gelezen in samenhang met artikel 4.4, vijfde lid, onderdeel d, kan de algemene raad activiteiten aanwijzen waarvoor opleidingspunten als bedoeld in artikel 4.9, eerste lid, onderdeel a, kunnen worden behaald.

Met de in het vierde lid (nieuw) neergelegde regel dat de advocaat eerst aantoont te voldoen aan de opleidingseisen alvorens een mondeling examen wordt afgelegd, wordt voorkomen dat een examen wordt afgenomen, terwijl op voorhand duidelijk is dat de gevraagde verklaring, bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet, niet wordt verleend.

De eisen aan een mondeling examen op grond van artikel 4.9, zesde lid, (nieuw) van de Voda, in samenhang met artikel 20 van de Regeling op de advocatuur3 (hierna: Roda) alsmede de procedure van het afleggen van dat examen, blijven hetzelfde. Ook de mogelijkheid van herkansing van het mondeling examen blijft behouden (nieuwe vijfde lid).

Nieuw is dat het met goed gevolg afleggen van een mondeling examen zal worden opgenomen in de lijst met opleidingspuntwaardige activiteiten (artikel 14 van de Roda).

Als wordt voldaan aan de vereiste opleidingspunten en het mondeling examen met goed gevolg is afgelegd, wordt door de algemene raad de verklaring, bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet, verstrekt. Er wordt geen afzonderlijk bewijs verstrekt dat het mondeling examen met goed gevolg is afgelegd. De secretaris van de algemene raad en de raad van de orde worden in kennis gesteld van de verstrekking van deze verklaring. Met de kennisgeving aan de secretaris van de algemene raad wordt de advocaat geacht een verzoek te hebben gedaan aan de secretaris van de algemene raad om de voorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken te verkrijgen (nieuwe zevende lid). Hiermee wordt voorkomen dat een advocaat na het behalen van het mondeling examen (zo lang mogelijk) wacht met de daadwerkelijke toetreding tot de cassatiebalie ten einde potentiële cassatiezaken te ‘verzamelen’ bij het gerechtshof, om zo gemakkelijker aan de praktijkeisen te kunnen voldoen.

Voorkomen van stapelen

De algemene raad heeft zich hierbij de vraag gesteld of het artikel facultatief (‘kan afwijzen’) of imperatief (‘wijst af’) geformuleerd zou moeten worden. Bij de formulering is gekozen voor een formulering waarbij wordt aangesloten bij artikel 4, eerste lid, aanhef en onderdeel c, van de Advocatenwet (facultatief). Gelet op het doel van de gestelde kwaliteitseisen zal niet snel sprake zijn van feiten of omstandigheden op grond waarvan een advocaat binnen de termijn van drie jaar wordt toegelaten tot het opnieuw afleggen van een mondeling examen. Het is evenwel niet uit te sluiten dat bijzondere omstandigheden kunnen rechtvaardigen dat een binnen deze termijn ingediend verzoek niet op één van deze gronden kan worden afgewezen. Bijvoorbeeld een doorhaling van de aantekening omdat de advocaat langdurig ziek was.

Bij onderdeel b is de reden van de doorhaling van de voorwaardelijke of onvoorwaardelijke aantekening niet relevant. Of het gaat om een doorhaling op eigen verzoek of na een beslissing tot doorhaling van de raad van discipline of het hof van discipline wegens het niet of niet langer voldoen aan een van de eisen voor het behouden van de hoedanigheid van ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken, in beide gevallen geldt de termijn van drie jaar. Hiermee wordt voorkomen dat een advocaat zichzelf voor het oproepen voor de proeve van bekwaamheid laat uitschrijven en via een nieuw mondeling examen binnen drie jaar weer terugkeert. Tevens vormt deze termijn een prikkel voor de advocaat om aan alle vereisten te voldoen.

In artikel 4.10 (nieuw) is niet opgenomen de situatie waarin een advocaat die nog beschikt over een voorwaardelijke aantekening, een verzoek indient voor het afgeven van een nieuwe verklaring als bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet. Die advocaat heeft geen belang bij zijn verzoek, omdat een dergelijke verklaring reeds is afgegeven. Een dergelijk verzoek moet derhalve worden afgewezen. Gelet hierop behoeft artikel 4.10 hierin niet te voorzien.

De voorwaardelijke aantekening wordt niet langer beperkt tot een periode van drie jaar. In paragraaf 3.2.3 wordt hierop nader ingegaan.

Onvoorwaardelijke aantekening

Binnen drie jaar na het verkrijgen van de voorwaardelijke aantekening dient de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken een proeve van bekwaamheid met goed gevolg te hebben afgelegd (nieuwe artikel 4.11 van de Voda). Voor het bepalen van de datum waarop de proeve van bekwaamheid wordt afgenomen, wordt rekening gehouden met de tijd die de advocaat redelijkerwijs nodig heeft voor de voorbereiding van de proeve.

Op grond van het tweede lid (nieuw) kan de algemene raad de termijn van drie jaar voor de proeve van bekwaamheid met ten hoogste twaalf maanden verlengen, indien de advocaat als gevolg van bijzondere omstandigheden niet kan voldoen aan de praktijkeisen. Dit sluit aan bij het huidige artikel 4.11, vierde lid. Daarvan kan sprake zijn als naar het oordeel van de algemene raad is gebleken dat er op een specifiek rechtsgebied waarin de advocaat werkzaam is, zo weinig zaken worden aangebracht bij de Hoge Raad, dat het onredelijk is om onverminderd vast te houden aan de termijn van drie jaar. Indien de termijn voor de proeve van bekwaamheid wordt verlengd, wordt de driejaarstermijn voor de praktijkeisen met eenzelfde termijn verlengd. De opleidingseis geldt evenwel onverkort.

De proeve van bekwaamheid kan eenmaal worden herkanst. Onder de formulering ‘niet met goed gevolg’ valt ook de situatie waarin de proeve op grond van het nieuwe vierde lid wordt geacht niet met goed gevolg te zijn afgelegd.

Het bewijsstuk dat de proeve van bekwaamheid is behaald, wordt ter kennis gebracht van de secretaris van de algemene raad. Met deze kennisgeving wordt van rechtswege het voorwaardelijke karakter aan de aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken ontnomen, zodat sprake is van een onvoorwaardelijke aantekening.

Verder wordt de raad van de orde in kennis gesteld van de uitkomst van de proeve van bekwaamheid. Dit geschiedt met het oog op artikel 9k, eerste lid, van de Advocatenwet.

Nieuw is dat het met goed gevolg afleggen van de proeve van bekwaamheid zal worden opgenomen in de lijst met opleidingspuntwaardige activiteiten (artikel 14 van de Roda).

3.2.2 Behouden hoedanigheid ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken

Een ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken is gehouden jaarlijks ten minste tien opleidingspunten te behalen op terreinen die leiden tot verdieping van zijn kennis van het burgerlijk recht, het burgerlijk procesrecht en de beheersing van de cassatietechniek (nieuwe artikel 4.13, eerste lid).

Op grond van het tweede lid (nieuw) is het zogenoemde open stelsel van activiteiten waarvoor een of meer opleidingspunten op grond van artikel 4.4, eerste, vijfde en zesde lid, van de Voda kunnen worden behaald, van overeenkomstige toepassing verklaard. Voor een toelichting hierop wordt verwezen naar de hierboven gegeven toelichting bij artikel 4.9, derde lid (nieuw). Opleidingspunten die zijn behaald om te voldoen aan artikel 4.13, eerste lid, kunnen ook worden opgegeven voor de verplichte opleidingspunten op grond van artikel 4.4, eerste of tweede lid, van de Voda.

Tevens dient de advocaat bij de Hoge Raad te voldoen aan praktijkeisen (nieuwe artikel 4.14). Materieel is dit artikel niet gewijzigd ten opzichte van het oorspronkelijke artikel 4.9, met dien verstande dat een verzoek om vrijstelling uiterlijk acht weken voor het verstrijken van de driejaarstermijn dient te worden ingediend. Dit stelt de algemene raad in staat om binnen de in artikel 4:13, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht gestelde beslistermijn en derhalve voor het verstrijken van de driejaarstermijn, te beslissen op het verzoek.

3.2.3 Verliezen hoedanigheid ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken

Indien een ‘advocaat bij de Hoge Raad’ op enig moment niet (meer) voldoet aan de eisen om die hoedanigheid te behouden, bestaat de mogelijkheid om de aantekening van deze hoedanigheid op het tableau door te halen. Artikel 9k van de Advocatenwet biedt hiertoe een voorziening. Op grond van dat artikel kan de raad van de orde waartoe de advocaat behoort de raad van discipline verzoeken te beslissen dat de aantekening wordt doorgehaald, indien de advocaat niet of niet langer voldoet aan de eisen, bedoeld in artikel 9j, derde lid, onderdeel a, van de Advocatenwet. Dit vergt derhalve een handeling van de desbetreffende raad van de orde en is tevens afhankelijk van een beslissing van de raad van discipline (en in beroep van het hof van discipline).

In het voorstel is dan ook opgenomen dat de secretaris van de algemene raad de aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken doorhaalt, indien een advocaat gedurende een onafgebroken tijdvak van drie jaar met een voorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken op het tableau ingeschreven heeft gestaan zonder dat het bewijsstuk kan worden overgelegd dat de proeve van bekwaamheid met goed gevolg is afgelegd (zie nieuwe artikel 4.15). De doorhaling geschiedt bij beschikking van de algemene raad met ingang van een tijdstip dat, gelet op het belang van de rechtzoekende, ten minste één maanden en ten hoogste drie maanden na de datum van de beschikking gelegen is.

Op voornoemde termijn van drie jaar geldt een uitzondering. De algemene raad kan de termijn waarbinnen de proeve van bekwaamheid met goed gevolg moet zijn afgelegd verlengen met ten hoogste twaalf maanden, indien hij van oordeel is dat de advocaat als gevolg van bijzondere omstandigheden niet kan voldaan aan de praktijkeisen (zie nieuw artikel 4.11, tweede lid, van de Voda). Als de algemene raad toepassing geeft aan deze bevoegdheid, wordt de termijn van drie jaar verlengd met de periode waarmee de termijn voor de praktijkeisen wordt verlengd.

Tegen het besluit tot doorhaling op grond van artikel 4.15 van de Voda staat bezwaar en beroep open (net als tegen het besluit tot schrapping van de voorwaardelijke inschrijving op grond van artikel 8c, derde en zesde lid, van de Advocatenwet bezwaar en beroep openstaat). Daarbij geldt dat het voorgestelde artikel 4.15, eerste lid, een dwingende bepaling is waarbij de algemene raad geen beleidsvrijheid heeft bij de vraag of de voorwaardelijke aantekening wordt doorgehaald. Bij het bepalen van het moment waarop doorhaling geschiedt, heeft de algemene raad wel enige beleidsvrijheid. In het belang van de rechtzoekende bepaalt de algemene raad een moment tussen één en drie maanden. Andere belangen, zoals het belang van de betrokken advocaat zelf, blijven buiten beschouwing.

Het hierboven beschreven systeem voor doorhaling van de voorwaardelijke aantekening laat onverlet de mogelijkheid dat in de periode tot drie jaar na verkrijging van de voorwaardelijke aantekening alsmede in de periode na verkrijging van de onvoorwaardelijke aantekening toepassing kan worden gegeven aan artikel 9k van de Advocatenwet als niet langer aan de kwaliteitseisen wordt voldaan. Uit het publieke belang van de kwaliteit van de rechtsbedeling en de advocatuur in het algemeen, maar in het bijzonder ook uit het doel en de strekking van de Wet versterking cassatierechtspraak, volgt naar de opvatting van de algemene raad dat als een advocaat niet langer aan de gestelde kwaliteitseisen voldoet, de raad van de orde slechts in zéér uitzonderlijke gevallen het verzoek, bedoeld in artikel 9k, eerste lid, van de Advocatenwet, achterwege zal kunnen laten.

4. Verhouding tot de Advocatenwet en de Dienstenrichtlijn

4.1 Advocatenwet

In paragraaf 3.2 is uiteengezet dat artikel 9j, derde lid, van de Advocatenwet een grondslag biedt om in de Voda regels te stellen over de voorwaardelijke en onvoorwaardelijke aantekening op het tableau als advocaat bij de Hoge Raad. De voorwaardelijke aantekening biedt de mogelijkheid om van de betrokken advocaat te eisen dat deze binnen een zekere tijdsperiode voldoende inhoudelijke cassatieprocedures voert en onderwijs volgt alvorens in aanmerking te komen voor onvoorwaardelijke aantekening.

Artikel 9j, derde lid, van de Advocatenwet biedt voorts een expliciete grondslag om regels te stellen over het verkrijgen, het behouden en het verliezen van de hoedanigheid van advocaat bij de Hoge Raad. Met het voorliggende voorstel wordt aan deze wettelijke opdracht voldaan.

4.2 Dienstenrichtlijn

De kwaliteitseisen die worden gesteld aan advocaten die optreden bij de Hoge Raad kunnen worden beschouwd als een beperking van de vrijheid van vestiging en het vrij verkeer van diensten als bedoeld in artikel 2 van de Dienstenwet. Het systeem van inschrijving als ‘advocaat bij de Hoge Raad’ is een vergunningstelsel als bedoeld in artikel 1 van de Dienstenwet; een procedure die voor een dienstverrichter de verplichting inhoudt bij een bevoegde instantie stappen te ondernemen ter verkrijging van een vergunning. Onder een vergunning wordt verstaan: een beslissing, uitdrukkelijk of stilzwijgend, over de toegang tot of de uitoefening van een dienst. Zonder aantekening op het tableau kan een advocaat niet optreden als advocaat bij de Hoge Raad.

Aan deze voorwaarden wordt met het voorgestelde systeem voldaan. Met het vergunningstelsel wordt geen discriminerend onderscheid gemaakt jegens advocaten.

In het nieuwe systeem vervalt de beperkte geldigheidsduur van de voorwaardelijke aantekening. In plaats daarvan wordt voorgesteld dat een voorwaardelijke aantekening bij besluit van de algemene raad wordt doorgehaald, indien de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken gedurende een tijdvak van drie jaar met een voorwaardelijke aantekening ingeschreven heeft gestaan zonder dat het bewijsstuk kan worden overgelegd dat de proeve van bekwaamheid met goed gevolg is afgelegd.

De situaties, onder a en b, doen zich hier niet voor. Ten aanzien van de vraag (onder c) of een beperkte duur gerechtvaardigd is om een dwingende reden van algemeen belang is, dient ook met de evenredigheid van de maatregel rekening te worden gehouden. Zoals in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel van de Dienstenwet staat, zal een beperking niet zijn toegestaan, indien met andere, minder vergaande stappen hetzelfde doel kan worden bereikt.7 Ook als een beperkte geldigheidsduur wel gerechtvaardigd is, dienen de regels geschikt te zijn om de verwezenlijking van de nagestreefde doelstelling te waarborgen en niet verder te gaan dan nodig is om de doelstelling te verwezenlijken.

Uit de Kamerstukken bij de Wet versterking cassatierechtspraak is omtrent de verhouding met de Dienstenwet het volgende af te leiden. Tijdens de consultatie van het wetsontwerp heeft de NOvA aangedrongen op een nadere wettelijke regeling van met name het systeem van voorlopige en onherroepelijke inschrijving. In de memorie van toelichting (Kamerstukken II 2011/12, 32 576, nr. 3, blz. 9) is hieromtrent aangegeven

‘De Advocatenwet kent in de paragrafen 1 en 1a een uitgebreide regeling van de (voorlopige en onherroepelijke) inschrijving als advocaat op het tableau, de beëdiging, opleiding, het examen, etc. Een dergelijke uitgebreide regeling is gerechtvaardigd aangezien het de algemene eisen voor reguliere toetreding tot de advocatuur betreft. Het zou echter wat ver voeren en tot onnodige regulering op het niveau van formele wet leiden, wanneer hiernaast ook voor een zeer specifiek deelterrein een dergelijke uitgebreide regeling in de wet opgenomen zou worden. (...) De NOvA heeft bovendien in het kader van de reguliere opleiding en examinering al veel ervaring opgedaan op dit punt. Daarom wordt in artikel 9j volstaan met een opdracht aan de NOvA om hierover bij verordening regels te stellen, waarbij is voorzien in een expliciete grondslag om ook regels te stellen over voornoemde onderwerpen.

Ook voor een systeem van voorlopige en onherroepelijke inschrijving geldt dat dit naar zijn aard zeer gedetailleerd is voor dit specifieke onderwerp. Het klopt dat het systeem van voorlopige en definitieve inschrijving geldt bij de reguliere toetreding tot de advocatuur (vergelijk ook artikel 1, tweede lid, Advocatenwet). Daarin speelt het een andere rol dan bij een specialisatie als advocaat bij de Hoge Raad. De voorlopige inschrijving biedt de mogelijkheid dat iemand met totaal geen ervaring binnen de advocatuur voor bepaalde tijd werkzaam kan zijn als advocaat(-stagiair) en tegelijkertijd onderwijs en trainingen kan volgen, onder de begeleiding van een patroon. In het geval van een advocaat bij de Hoge Raad ligt dit anders. Daarvoor geldt dat in beginsel alleen onvoorwaardelijk ingeschreven advocaten in aanmerking komen voor deze hoedanigheid (artikel 9j, eerste lid). Het gaat dan om advocaten die al de nodige ervaring hebben in het advocatuurlijke en dus al op andere wijze hebben kunnen optreden in procedures. Het voor de reguliere opleiding opgezette (en gedetailleerd in de wet uitgewerkte) systeem van voorlopige en definitieve inschrijving leent zich minder voor toepassing op één specialisatiegebied, in casu de cassatieadvocatuur.’

Voorts wordt in de nota naar aanleiding van het verslag (Kamerstukken II 2011/12, 35 576, nr. 6, blz. 9) aangegeven:

‘Het derde lid van artikel 9j van de Advocatenwet biedt aan de NOvA de ruimte om bij verordening regels te stellen over de voorwaardelijke en onvoorwaardelijke aantekening als cassatieadvocaat. Bij de reguliere inschrijving van advocaten bestaat al ervaring met een voorlopige en definitieve inschrijving: nieuwe toetreders tot de advocatuur worden gedurende bepaalde tijd voorwaardelijk ingeschreven (artikel 1, derde lid, Advocatenwet). Gedurende deze periode moeten zij opleidingen volgen, examens afleggen en de advocatenstage te volgen. Pas bij gunstig gevolg wordt betrokkene onvoorwaardelijk ingeschreven. Hoewel de regering het in het geval van de aantekening als advocaat bij de Hoge Raad niet noodzakelijk acht om verplicht te werken met een systeem van voorlopige en definitieve aantekening, wordt de mogelijkheid om dit in te voeren – overigens op uitdrukkelijk verzoek van de praktijk – wel geboden.’

Hieruit maakt de algemene raad op dat de formele wetgever niet alleen heeft beoogd dat de artikelen 9j en 9k van de Advocatenwet de ruimte bieden om bij of krachtens de Voda een systeem van voorwaardelijke en onvoorwaardelijke aantekening te regelen, maar ook dat wordt geregeld dat in bepaalde gevallen de voorwaardelijke aantekening wordt doorgehaald.

Voor zover de voorgestelde doorhaling van de voorwaardelijke aantekening in het nieuwe artikel 4.15 van de Voda – gelet op de dwingende formulering (‘de voorwaardelijke aantekening wordt doorgehaald’) – kan worden beschouwd als een vergunning met een beperkte geldigheidsduur, is deze naar het oordeel van de algemene raad gerechtvaardigd ter bescherming van de consument en van een goede rechtsbedeling. De voorwaardelijke aantekening is immers bedoeld om de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken gedurende drie jaar zodanige kennis en vaardigheden te laten opdoen om vervolgens een onvoorwaardelijke aantekening te verkrijgen (leerperiode). De verplichte proeve van bekwaamheid dient om de verkregen kennis en kunde te toetsen. Als deze proeve van bekwaamheid niet of niet met goed gevolg wordt afgelegd, dient de leerperiode te worden beëindigd. Deze voorgestelde systematiek van doorhaling gaat niet verder dan nodig is om de doelstelling te verwezenlijken. Anders dan in de huidige systematiek, bepaalt de algemene raad het moment waarop de doorhaling plaatsvindt, in het licht van de bescherming van de consument. Daarnaast staat voor de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken bezwaar en beroep open tegen het besluit tot doorhaling, waar in de huidige systematiek tegen het vervallen van de voorwaardelijke aantekening geen bestuursrechtelijk rechtsmiddel openstaat.

5. Overgangsrecht

Het nieuwe systeem heeft onmiddellijke werking. Het geldt dus ook voor de advocaat die voor de datum van inwerkingtreding van deze wijzigingsverordening de voorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken heeft. De (nieuwe) verplichting om binnen drie jaar na het verkrijgen van de voorwaardelijke aantekening een proeve van bekwaamheid met goed gevolg te hebben afgelegd, alsmede de mogelijkheid van verlenging van deze termijn, gelden dus ook voor deze advocaat.

In afdeling 9.2 (nieuw) van de Voda zijn twee overgangsvoorzieningen geregeld.

Op dit moment is het mogelijk om na het verkrijgen van de verklaring, bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet, met het oog op een voorwaardelijke aantekening, te wachten met het doen van een verzoek aan de secretaris van de algemene raad om toegelaten te worden tot de cassatiebalie. In het nieuwe systeem wordt van deze verklaring door de algemene raad kennisgegeven aan de secretaris van de algemene raad, waarmee de advocaat wordt geacht een verzoek te hebben gedaan tot het verkrijgen van de voorwaardelijke aantekening. Het is niet wenselijk dat met een verklaring als bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet die voorafgaand aan inwerkingtreding van deze wijzigingsverordening is afgegeven, nog wel kan worden gewacht met een dergelijk verzoek. Om die reden regelt artikel 9.3a, eerste lid, (nieuw) dat van een dergelijke verklaring door de algemene raad binnen twee weken na inwerkingtreding van de wijzigingsverordening wordt kennisgegeven aan de secretaris van de algemene raad en de desbetreffende advocaat daarmee wordt geacht een verzoek aan de secretaris van de algemene raad te hebben gedaan ter verkrijging van de aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken.

In de hoofdstukken 3 en 4 van deze toelichting is uiteengezet dat de beperkte geldigheidsduur van de voorwaardelijke aantekening vervalt en daarvoor in de plaats een verplichte proeve van bekwaamheid wordt geregeld, op straffe van toepassing van artikel 4.15 van de Voda. Artikel 9.3a, tweede lid, voorziet erin dat de beperkte geldigheidsduur van voorwaardelijke aantekeningen van vóór de datum van inwerkingtreding van deze wijzigingsverordening vervallen.

6. Consultatiereacties

De raad van advies, de adviescommissie regelgeving, de commissie cassatie, de Hoge Raad en de Vereniging voor civiele cassatieadvocaten hebben advies uitgebracht.

Op de bezwaren van de Hoge Raad en de Vereniging voor civiele cassatieadvocaten tegen het schrappen van de beperkte geldigheidsduur van de voorwaardelijke aantekening is ingegaan in paragraaf 3.2.3 en hoofdstuk 4 van het algemeen deel van deze toelichting.

Bij de bespreking van de overige onderwerpen is uitgegaan van de volgorde van de voorgestelde wijzigingen.

Na ontvangst van de adviezen is aanleiding gezien de tekst van het huidige artikel 4.7a van de Voda (in het in juni 2019 ter consultatie aangeboden conceptvoorstel opgenomen direct na het opschrift van afdeling 4.2) in te voegen in de paragraaf over het behouden hoedanigheid ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken. Het artikel ziet alleen op de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken. Als gevolg van deze verschuiving zijn ten opzichte van voornoemd conceptvoorstel artikelen en paragrafen vernummerd. Voor de leesbaarheid van de bespreking van de adviezen is, waar van toepassing, telkens het huidig voorgestelde artikel cursief tussen haken opgenomen.

De wetstechnische opmerkingen van de adviescommissie regelgeving en de commissie cassatie zijn grotendeels overgenomen, voor zover dit de consistentie in de formulering van regelgeving in de Voda en de Advocatenwet ten goede komt.

De adviescommissie regelgeving vindt het niet duidelijk waarom in artikel 4.12, achtste lid, [thans artikel 4.11, achtste lid] is opgenomen de zin: ‘De algemene raad geeft van het bewijsstuk kennis aan de secretaris van de algemene raad met het oog op de verwerking op het tableau.’ Zij wijst erop dat evenals in het geval van voorwaardelijke of onvoorwaardelijke inschrijving als advocaat op het tableau, de voorwaardelijke of onvoorwaardelijke aantekening op het tableau van de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ voor derden niet zichtbaar.

In het advies is aanleiding gezien om in het voorgestelde artikel 4.11, achtste lid, de zinsnede ‘met het oog op de verwerking op het tableau’ te schrappen. Met dit artikellid wordt bewerkstelligd dat een ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken het bewijsstuk dat de proeve van bekwaamheid is behaald, niet zelf aan de secretaris van de algemene raad hoeft te overleggen. Met de kennisgeving aan de secretaris van de algemene raad wordt van rechtswege het voorwaardelijke karakter aan de aantekening ontnomen (zie voorgesteld artikel 4.8, derde lid, van de Voda).

De adviezen zijn niet overgenomen. In het voorgestelde artikel 4.9, vierde lid, is opgenomen dat het mondeling examen wordt afgenomen nadat een advocaat heeft aangetoond te voldoen aan het eerste lid, aanhef en onderdeel a, (opleidingspunten) en de voor het examen verschuldigde vergoeding heeft voldaan. Als een advocaat niet het vereiste aantal opleidingspunten heeft behaald of de verschuldigde vergoeding niet heeft voldaan, wordt het verzoek om afgifte van een verklaring, bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet afgewezen, zonder dat het mondeling examen is afgenomen. Een met het voorgestelde artikel 4.11, vierde lid, vergelijkbaar artikellid zou naar het oordeel van de algemene raad geen toegevoegde waarde hebben.

In reactie hierop wordt aangegeven dat in de toelichting in paragraaf 3.2.1 de voorgestelde facultatieve formulering van artikel 4.10 is verduidelijkt.

De adviescommissie regelgeving en de commissie cassatie wijzen er beide terecht op dat met het voorgestelde onderdeel a van artikel 4.11 [thans artikel 4.10]8 het beoogde doel, het voorkomen van stapelen, niet wordt bereikt. De algemene raad ziet dan ook aanleiding om het oorspronkelijk voorgestelde onderdeel a te schrappen.

Voorts merkt de commissie cassatie ter zake van onderdeel c van artikel 4.11 [thans artikel 4.10, onderdeel b] op dat deze bevoegdheid van de algemene raad voor de hand ligt in alle gevallen waarin een cassatieadvocaat tijdelijk de cassatiepraktijk heeft neergelegd of praktisch gezien niet heeft uitgeoefend vanwege andere redenen dan die welke te maken hebben met de kwaliteit van de cassatiepraktijk (dringende persoonlijke omstandigheden, bijzondere projecten).

De algemene raad is zich bewust van de gevolgen van het voorstel om het stapelen te voorkomen. In paragraaf 3.2.1 van deze toelichting is uiteengezet waarom in het artikel een facultatieve formulering wordt voorgesteld en daarbij aangegeven dat, gelet op het doel van de gestelde kwaliteitseisen, niet snel sprake zal zijn van feiten of omstandigheden op grond waarvan een advocaat binnen de termijn van drie jaar wordt toegelaten tot het opnieuw afleggen van een mondeling examen. De algemene raad kan zich evenwel voorstellen dat feiten of omstandigheden niet rechtvaardigen dat een hernieuwd verzoek tot verlening van de verklaring, bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet wordt afgewezen op één van de in artikel 4.10 genoemde gronden. Het ligt daarbij op de weg van de betrokken advocaat om feiten of omstandigheden aan te tonen, dan wel aannemelijk te maken.

Het advies van de commissie cassatie om een bepaling op te nemen over de geldigheidsduur van het met goed gevolg afgelegd mondeling examen, is niet overgenomen. De algemene raad heeft (ook) op dit punt aansluiting gezocht bij de systematiek van de voorwaardelijke inschrijving op het tableau en de van rechtswege volgende onvoorwaardelijke inschrijving op het tableau. Net als bij het certificaat beroepsopleiding advocaten en het met goed gevolg behalen van de toetsen ter verkrijging van dat certificaat, geldt voor de voorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken dat het voldoen aan de opleidingspunten (artikel 4.9, eerste lid, aanhef en onderdeel a) en het met goed gevolg afleggen van het mondeling examen (artikel 4.9, eerste lid, aanhef en onderdeel b) ‘opgaan’ in de verklaring, bedoeld in artikel 9j, tweede lid, van de Advocatenwet. Aan het met goed gevolg afleggen van het mondelinge examen komt, los van die verklaring, geen betekenis toe. Het regelen van een geldigheidsduur is dan ook niet nodig.

De Vereniging voor civiele cassatieadvocaten geeft aan het toezicht op het blijven voldoen aan de kwaliteitseisen door advocaten met een onvoorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken te vrijblijvend te vinden. Belangrijk daarbij is vooral hoe de deken kan vaststellen of een advocaat met een onvoorwaardelijke aantekening blijft voldoen aan de voorgeschreven kwaliteitseisen. Een sluitend systeem zou volgens de Vereniging voor civiele cassatieadvocaten bijvoorbeeld gekoppeld kunnen worden aan/met de jaarlijkse CCV-controle.

7. Gevolgen voor de advocatuur

De materiële eisen om een (on)voorwaardelijke aantekening te verkrijgen worden niet gewijzigd. Het proces om een aantekening te verkrijgen wordt wel anders, in lijn met de bedoeling van de Wet van 15 maart 2012 tot wijziging van de Advocatenwet, de Wet op de rechterlijke organisatie en enige andere wetten ter versterking van de cassatierechtspraak (versterking cassatierechtspraak). Met het voorgestelde systeem is het ‘stapelen’ van voorwaardelijke aantekeningen niet meer mogelijk.

8. Toezicht en handhaving

De lokale deken is de toezichthouder op de advocaten die kantoor houden in zijn arrondissement (artikel 45a, eerste lid van de Advocatenwet). De deken is dus ook de toezichthouder op cassatieadvocaten. Op grond van het huidige artikel 9k, eerste lid, van de Advocatenwet heeft de raad van de orde in het arrondissement waartoe de advocaat behoort echter een rol bij de start van het proces tot het doorhalen van een (on)voorwaardelijke aantekening. De raad van de orde dient daartoe een verzoek te doen bij de raad van discipline. Zoals in paragraaf 3.2.3 is aangegeven, zal de raad van de orde slechts in zéér uitzonderlijke gevallen het verzoek, bedoeld in artikel 9k, eerste lid, van de Advocatenwet, achterwege kunnen laten, indien een advocaat niet langer aan de gestelde kwaliteitseisen voor civiele cassatie voldoet.

Met het voorgestelde artikel 4.15 van de Voda krijgt de algemene raad een rol bij de doorhaling van de voorwaardelijke aantekening, indien een advocaat gedurende een onafgebroken tijdvak van drie jaar met een voorwaardelijke aantekening op het tableau ingeschreven heeft gestaan zonder dat het bewijsstuk kan worden overgelegd dat de proeve van bekwaamheid met goed gevolg is afgelegd. Uit het publieke belang van de kwaliteit van de rechtsbedeling en de advocatuur in het algemeen, maar in het bijzonder ook uit het doel en de strekking van de Wet versterking cassatierechtspraak, volgt dat de termijn door de algemene raad strikt dient te worden nageleefd.

9. Financiële gevolgen

De financiële consequenties van deze wijzigingsverordening voor de NOvA zijn naar verwachting beperkt tot de kosten voor invoering en publicatie.

Het aantal advocaten dat met toepassing van artikel 4.15 van de Voda in aanmerking komt voor doorhaling is naar verwachting gering. Voor zover tegen een op grond van artikel 4.15 van de Voda genomen besluit bezwaar en beroep wordt ingesteld, zal dit slecht tot een geringe toename van de kosten voor de NOvA leiden.

10. Communicatie

Na het besluit van het college van afgevaardigden tot vaststelling van de verordening wordt deze gepubliceerd in de Staatscourant en ook bekendgemaakt op de website van de NOvA onder de rubriek ‘wet- en regelgeving’. Deze verordening treedt in werking op de in artikel II genoemde datum. Over de inhoud en invoering van de verordening dient te worden gecommuniceerd op de gebruikelijk wijze; advocatenblad, website, social media en nieuwsbrieven.

Artikelsgewijze toelichting op de voorgestelde wijzigingen

Artikel I, onderdeel A (artikel 2.8, tweede lid)

Met de wijziging in het tweede lid wordt enkel een wetstechnische verbetering beoogd door de afzonderlijke organen van de Nederlandse orde van advocaten onderscheidenlijk van de orde van advocaten in een arrondissement in één onderdeel samen te brengen.

Artikel I, onderdeel B (artikel 2.9)

Artikel I, onderdeel C (artikel 2.29)

Artikel 2.29 van de Voda ziet op de verschuldigdheid van kosten voor een mondeling examen en de proeve van bekwaamheid in cassatie. Het woord ‘afleggen’ is verwijderd, omdat dit suggereert dat de kosten alléén verschuldigd zijn in het geval het examen of de proeve daadwerkelijk wordt afgelegd. Indien de advocaat verstek laat gaan, worden de kosten niet terugbetaald.

Eerst na het voldoen van de verschuldigde kosten kan het mondeling examen worden afgelegd (zie nieuwe artikel 4.9, vierde lid). Voor de proeve van bekwaamheid geldt dat deze wordt geacht niet te zijn behaald in het geval de verschuldigde kosten niet zijn betaald (zie nieuwe artikel 4.11, vierde lid, onderdeel a). Gelet op het gevolg van het niet betalen van de verschuldigde vergoeding, is opgenomen dat de algemene raad een (duidelijke) termijn dient te stellen waarbinnen de vergoeding moet zijn betaald.

Artikel I, onderdeel D (afdeling 4.2)

Er is voor gekozen afdeling 4.2 opnieuw te laten vaststellen vanwege de vele wijzigingen in de artikelen alsmede een wijziging van de volgorde van de bepalingen ten opzichte van de oorspronkelijke afdeling. De nieuwe afdeling is als volgt opgebouwd.

In paragraaf 4.2.1 (nieuw) worden de nadere regels over het verkrijgen van de hoedanigheid van ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken geregeld, in paragraaf 4.2.2 de regels over het behouden van die hoedanigheid en in paragraaf 4.2.3 de regels over het verlies van die hoedanigheid.

Artikel 4.8 Aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken

Met dit artikel wordt de volgtijdelijkheid van de voorwaardelijke en onvoorwaardelijke aantekening van de hoedanigheid ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken tot uitdrukking gebracht. Op het moment dat de onvoorwaardelijke aantekening is ingeschreven op het tableau, vervalt de voorwaardelijke aantekening van rechtswege. Hiermee wordt aangesloten bij de systematiek van de inschrijving van de advocaat op het tableau (artikel 1, tweede en derde lid, van de Advocatenwet).

Artikel 4.9 Verklaring ten behoeve van de voorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijks zaken

Het eerste en tweede lid zijn materieel gelijk aan het huidige artikel 4.11, eerste en derde lid. In de aanhef van het eerste lid is verduidelijkt dat het verzoek dient te worden gedaan door een advocaat als bedoeld in artikel 1, tweede lid, van de Advocatenwet. Dit volgt reeds uit artikel 9j, eerste lid, van de Advocatenwet.

De vrijstelling omvat uitsluitend het vereiste, bedoeld in het eerste lid, onderdeel a. De advocaat die is vrijgesteld van deze verplichting dient dus wel het mondeling examen af te leggen, evenals – binnen drie jaar – de proeve van bekwaamheid.

Artikel 4.10 Weigering nieuw verzoek tot verstrekking van een verklaring ten behoeve van de voorwaardelijke aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken

Dit artikel is toegelicht in het algemeen deel, paragraaf 3.2.1, onder ‘Voorkomen van stapelen’.

Artikel 4.11 Bewijsstuk ten behoeve van de onvoorwaardelijke aantekening

Dit artikel is toegelicht in het algemeen deel, paragraaf 3.2.1, onder ‘Onvoorwaardelijke aantekening’.

In het zevende lid is de beslistermijn opgenomen. Daarbij is uitgegaan van de voorgenomen wijziging van artikel 20, tweede lid, van de Regeling op de advocatuur.

Artikel 4.12 Bekwaamheid cassatie

Dit betreft het oorspronkelijke artikel 4.7a en bevat een (algemene) norm voor bekwaamheid van de ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken.

Als blijkt dat de advocaat bij de Hoge Raad op enig moment niet of niet meer aan de gestelde eisen voldoet, kan de raad van de orde in het arrondissement waartoe de advocaat behoort de raad van discipline verzoeken te beslissen dat de aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ wordt doorgehaald (artikel 9k, eerste lid, van de Advocatenwet). Als de advocaat niet aan de gestelde eisen voldoet, zal de raad van de orde slechts in zéér uitzonderlijke gevallen het verzoek, bedoeld in artikel 9k, eerste lid, van de Advocatenwet, achterwege kunnen laten. Dit volgt uit het publieke belang van de kwaliteit van de rechtsbedeling en de advocatuur in het algemeen, maar in het bijzonder ook uit het doel en de strekking van de Wet versterking cassatierechtspraak.

Artikel 4.13 Opleidingseisen

De advocaat bij de Hoge Raad onderhoudt zijn specifieke kennis op het terrein van burgerlijk recht of burgerlijk procesrecht en cassatietechniek door ten minste tien opleidingspunten per jaar te behalen op die terreinen. De advocaat kan daarbij de punten opvoeren die zijn verbonden aan het met goed gevolg afleggen van het mondeling examen.

Voor een nadere toelichting op dit artikel wordt verwezen naar het algemeen deel, paragraaf 3.2.2.

Artikel 4.14 Praktijkeisen

Een advocaat met de aantekening ‘advocaat bij de Hoge Raad’ in burgerlijke zaken moet daadwerkelijk cassatiezaken behandelen om vaardigheid erin op te doen of de vaardigheid te behouden.

Het aantal zaken dat de advocaat iedere drie jaar moet behandelen is ten minste twaalf. Van de twaalf zaken moet ten minste de helft in die drie jaar hebben geleid tot een inhoudelijke beoordeling door de Hoge Raad. Voor dat aantal telt een afdoening op grond van artikel 80a van de Wet op de rechterlijke organisatie niet mee. Ook tellen zaken niet mee die aan het eind van de drie jaar nog niet tot een uitspraak hebben geleid.

Onder ‘behandelen van een zaak’ wordt niet uitsluitend verstaan het optreden bij de Hoge Raad, maar ook het opstellen van een positief of negatief cassatie-advies. In dat geval kan de zaak niet tevens worden opgevoerd als een zaak die heeft geleid tot een inhoudelijke beoordeling door de Hoge Raad.

De advocaat zal op verzoek of vordering van de deken op grond van afdeling 5.2 van de Algemene wet bestuursrecht moeten aantonen welke zaken hij heeft behandeld, welke zaken tot een inhoudelijke beoordeling hebben geleid en welke niet, en of hij een zaak met meer dan één advocaat heeft behandeld. Voor de controle op deze praktijkeis is het aan te bevelen dat de advocaat (jaarlijks) registreert welke zaken hij heeft behandeld en welke tot een inhoudelijke beoordeling van de Hoge Raad hebben geleid. Door de informatie over drie jaar te bekijken, kan de raad van de orde beoordelen of de advocaat voldoet aan de eis, genoemd in het eerste lid (nieuw).

Artikel 4.15 Doorhaling voorwaardelijke aantekening

Dit artikel is toegelicht in paragraaf 3.2.3 van het algemeen deel van de toelichting.

Artikelen 4.16 Gevolg doorhaling aantekening

Dit artikel is toegelicht in het algemeen deel, paragraaf 3.2.3.

Artikel I, onderdeel E (artikel 8.2)

Artikel 8.2 ziet op het niet van toepassing zijn van de in paragraaf 4.1.3.3 van de Algemene wet bestuursrecht opgenomen regels over – kort gezegd – de gevraagde beschikking van rechtswege, indien niet tijdig op een aanvraag tot het geven van een beschikking is beslist. Naast de wetstechnische wijziging (‘artikel 4.11, derde lid’ wordt vervangen door ‘artikel 4.9, tweede lid') wordt in artikel 8.2 de vrijstelling van de praktijkeisen, bedoeld in artikel 4.14, tweede lid, opgenomen. Vergelijkbaar in dit verband is de voorgestelde wijziging van artikel 9j van de Advocatenwet in het voorstel van wet tot wijziging van de Advocatenwet, de Gerechtsdeurwaarderswet, de Wet op het notarisambt en de Wet positie en toezicht advocatuur in verband met het opnemen van een grondslag voor de verwerking van bijzondere persoonsgegevens ten behoeve van de uitvoering van kwaliteitstoetsen bij advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen en diverse aanpassingen van overwegend wetstechnische aard (Kamerstukken II 2018/19, 35 262, nr. 2, artikel I, onderdeel F) alsmede de huidige artikelen 2, tiende lid, 9b, derde lid en 12a van de Advocatenwet, waar de toepasselijkheid van paragraaf 4.1.3.3 van de Algemene wet bestuursrecht is uitgezonderd.9

Artikel I, onderdeel F (afdeling 9.3a)

Dit artikel is toegelicht in het algemeen deel, paragraaf 5.

Artikel II

De wijzigingsverordening treedt op 1 februari 2020 in werking.